Kol, bacak, gövde, genital bölge veya baş-boyunda oluşan şişliklerle ortaya çıkarak hastanın yaşam kalitesini ve sosyal yaşamını olumsuz etkileyen lenfödem, doğru yöntemlerle tedavi edilebiliyor.

Halk arasında ‘fil hastalığı’ olarak da bilinen Lenfödem, genellikle kollarda ve bacaklarda şişliğe neden olurken nadiren gövdede de şişlik meydana getiriyor. Medical Park Ordu Hastanesi’nden Fizyoterapist Hakan Ayas, ‘Lenf sisteminin yeterli çalışmaması sonucunda lenf sıvısının deri altında yer alan doku aralıklarında birikmesi’ olarak tanımlanan lenfödemin nedenleri ve tedavisinde başarıyla uyguladıkları fizyoterapi seçenekleriyle ilgili bilgiler verdi.

ANNE KARNINDA BAŞLAYABİLİYOR

Lenfödem kollarda, bacaklarda, genital bölgede, baş-boyunda veya gövdede şişliklerin meydana gelmesidir. Hastalık, lenfatik sistemin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Bu yetersizlik; bebek anne karnında büyürken lenf sisteminin yetersiz gelişmesi nedeniyle oluşursa, buna ‘primer lenfödem’ denir. Diğer bir etken ise sağlıklı lenf sisteminin bütünlüğünün sonradan yapılan bir müdahaleyle bozulmasıdır. Bu ise ‘sekonder lenfödem’ olarak adlandırılır. Günümüzde sekonder lenfödemle en çok kanser tedavileri sonrasında karşılaşıyoruz. Lenf nodüllerinin alınması ve radyoterapi, lenf sisteminin yapısını bozarak kan akışı etkilemekte ve lenf sıvısının dokular arasında birikmesine neden olmaktadır. Ayrıca büyük yaralanmalar, yanık, toplardamar yetmezliği gibi faktörlere bağlı olarak da lenfödem gelişebilir.

FİL HASTALIĞI EN İLERİ SAFHASI

Lenfödem ister primer ister sekonder kaynaklı olsun, her iki durumda da lenf sisteminin bozulduğu bölgede şişlik oluşmasıyla başlar. Tedavi edilmezse, zamanla doku sertleşir ve ilerleyen evrelerde ise yaraların açıldığı, ciddi cilt değişikliklerinin meydana geldiği bir noktaya ulaşır.  Bu son noktada lenfödem, ciltteki değişikliklerden dolayı fil hastalığı olarak isimlendirilir. Diğer bir deyişle fil hastalığı lenfödemin en ileri safhasının ismidir.

KANSER TEDAVİSİ SONRASI DA GÖRÜLÜYOR

Meme kanseri tedavisine bağlı olarak mastektomi (meme dokusunun ve koltuk altı lenf bezlerinin çıkarılması) sonrası kollarda; prostat kanseri veya rahim kanseri sonrası (kasık bölgesindeki lenf bezlerinin çıkarılması veya karın bölgesindeki lenf bezlerinin zarar görmesi sonucu) bacaklarda lenfödem görülmesi oldukça yaygın bir durumdur. Bu nedenle bu tür kanser tedavisi görenlerin fizik tedavi uzmanına ‘lenfödem’ açısından muayene olması önemlidir.

ALTIN METOT: KOMPLEKS BOŞALTICI FİZYOTERAPİ

Lenf ödem için ‘altın standart’ diye tabir edilen metot, kompleks boşaltıcı fizyoterapidir (KBF). Tedavinin amacı etkilenen bölgede oluşan şişliğin azaltılması ve ilerlemesinin önlenmesidir. Bunun için hastalara manuel lenf drenajı, kompresyon tedavisi, cilt bakımı ve uygun egzersizler verilir. Tedavi, hastanın durumuna göre 20 - 30 seans sürebilir. Tedavi bitiminde uzuvda biriken şişlik tamamen boşaltılınca, hastaya özel ölçülerle planlanmış bası giysisi (basınçlı lenfödem çorabı) verilmelidir.

Lenf sisteminin yeterli çalışmaması sebebiyle şişen kol, bacak veya gövde, yukarıda bahsedilen tedavilerle normal veya normale yakın hale gelebilir. Ancak tedavi bitse bile mutlaka hastanın lenfödem konusunda takibi ve bakımı yapılmalıdır. Fizyoterapistin verdiği egzersizler doğru ve düzenli uygulanmalı, hasta sonraki dönemde dengeli beslenmelidir.