- NURİ KAHRAMANTABELÂDAN TÂÂ BELÂYA CHPNİN MİSYONU; İZZETTEN ZİLLETE MEMLEKETİN KONDİSYONU...
- HÜSEYİN DENİZDOST BAŞKA-DÜŞMAN BAŞKADIR
- ABDÜLKADİR DEMİRUYAN EY MÜSLÜMAN!..
- SEDAT AKKÖSESANATA VE SANATÇIYA BAKIŞ,..!
- Şafak DELİÇAKARİŞTE BU!
- Erol KARAERYOK MU KURTARACAK BAHTI KARA MADERİNİ
- Derya DERVİŞOĞLUHAYAT AĞACI
- Ufuk ERSOYYOK, ÖYLE YAĞMA
- ŞÜKÜR ÖZDEMİRDÜNYA KADINLAR GÜNÜ
- Berkant DOĞANİĞNEYLE KUYU KAZMAK.
- Mehmet KESKİNGEYLAN’DAN MÜJDE BEKLİYORUZ!
- UĞUR KARASONSUZA KADAR CUMHURİYET...
- Savaş ÇELEBİÇEVRE VE DİN
- Mustafa TÜRKYILMAZVALİ EROL’A APAÇIK
- Semra GENÇOSMANOĞLUŞEHRE ARTIK BİR NEFES ALDIRIN!
- NAZIM GÜLERMAĞFİRET ÇERAĞI, TEVBE DURAĞI, İSTİĞFAR BURAĞI...
- ATİLLA SAMATPERŞEMBEDEN MESAJ
- Ersin ERDOĞANEL-VEDA...
- MEHMET YILMAZYİNE YENİDEN TEK ORDUSPOR
- Recep AydınVALİ PARAYI MİLLETİN KALBİNDEN BULDU
- AV. KEVSER AYCAN YILDIZÇOCUĞUN ÜSTÜN YARARI
- AV. ELİF GÜNEY KATIRCIOĞLUUlusal Egemenlik ve Çocuk Hakları
- AV. BİRSEN UÇARKADINLAR VARDIR
- Av. Özlem KÜTÜKSUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUK PEKİ YA SUÇA SÜRÜKLEYEN ?
- AV. ZELİHA AYPEK BAYRAKKADINLAR GÜNÜNÜN TARİHİNE BAKACAK OLURSAK!
- AV. YAREN TÜRKERBİLİM VE SANATTA KADININ ROLÜ
- Av. Ebru Avcı BecerenSosyal Medya Ve Çocuklar
- AV. SERAP TAŞTEMELHEPİMİZ BİRİZ, BİRLİKTE GÜÇLÜYÜZ, ŞİDDETİN HİÇBİR TÜRLÜSÜNE SUSMAYIN!
- AV. AYTEKİN ERDEMEN GÜRÜLTÜLÜ SES VİCDANIN SESİ
- AV. ASUMAN AYDINEREN BÜYÜK HAK YAŞAMAKMIŞ
- Av. Sabri Can GÜRSOYÇOCUK VE CİNSEL EĞİTİM
- AV. ALPER İSKENDEROĞLUAnadolu ve Mezopotamya ‘da Kız Çocuğu Olmak
- AV. TUĞÇENUR ALDENİZTÜRKİYE’DE KADIN VE SİYASET
- BİRGÜL AKBULUTSEVGİ İLE KURTULACAKTIR İNSANLIK….!!
- ÖZLEM KÜTÜKEKONOMİK HAYATTA ÇOCUK KALABİLMEK
- AV. ÖYKÜ ÇALIŞDÜNYA ÇOCUK GÜNÜ
- KAYA AYDINÖĞRETMENSİZ EĞİTİM
- ADEM UZUNÖMEROĞLUKURUL
- ÇİĞDEM TÜRK ÖZÇELİKVEDALAR, ACILAR VE RUHLAR
- Mehmet TopkaraoğluGÖZLÜK CAMLARINIZI DEZENFEKTE EDİN
- ARSLAN ÖZERMEMLEKET HASRETİ
- Mehmet Ziya OdabaşPEKİ NASIL KÖYLÜ OLUNUR?..
- Op. Dr. İsmail KuralSODA ŞİŞESİ AÇARKEN KÖR OLMAYIN
- ONUR ŞAHİNÖNCE SAĞLIK...
- REMZİ AKSOYDOĞRU ADAM…
- Metin AKSOYCENAZE EVİNDE DÜĞÜN OLMAZ...
- Uzm. Dr. Hakan DumanBİR PARADOKSUN ANALİZİ
- Yunus ÖNEMTEKNOLOJİ HIZLA İLERLİYOR, İNSANLIK AYNI HIZDA GERİLİYOR
- Servet YERLİKurul Kayası Eski Yerleşim Alanı - Kurul Kalesi nin Dünü Ve Bu Günü
- Adem AksoyBAŞARININ ALTYAPISI ‘ADALET’
- YAŞAR DALGIÇREFERANDUMA NEDEN “EVET” NEDEN HAYIR?
- Soner MAĞDENVAR YA DA YOK OLUŞ
- Alaaddin ARSLANORDUSPORA ÇÖZÜM ARAYIŞLARI
Lütfen Bir Tarih Seçiniz
Yeni İnternet Sitemizi Beğendiniz mi?
- 14:21 VEKTÖRLE MÜCADELEDE YAZ DÖNEMİ
- 14:08 ZENGİN: GELİR VERGİSİ SABİTLENSİN!
- 13:44 TRAFİĞE KAYITLI ARAÇ SAYISI ARTTI
- 13:28 “MODERN TESİSLERİMİZLE VATANDAŞLARIMIZIN HİZMETİNDEYİZ”
- 13:18 YILMAZ: KAMUDA YAPISAL DEĞİŞİKLİĞE İHTİYAÇ VAR
- 13:15 “MUHTARLARIMIZLA UYUM İÇİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDECEĞİZ”
- 13:01 “AFRİKA'NIN TOZU KARADENİZ BÖLGESİ’Nİ DE ETKİLEYECEK”
- 12:56 “ORMANLAR, ZENGİNLİK KAYNAKLARIMIZDIR”
- 12:36 “ŞEHRİMİZE BİRLİKTE HİZMET ETMEYİ SÜRDÜRECEĞİZ”
- 12:34 TES’TEN PROJE OKULLARI ÇALIŞTAYI
- 11:14 TÜRKİYE’Yİ 5 TAKIMI TEMSİL EDECEK
- 11:14 GENÇLİK MERKEZİNDE SONA DOĞRU
- 11:13 KADINLAR HEYECANINDA SONA DOĞRU
- 11:13 PLAY-OFF TARİHLERİ BELİRLENDİ
- 11:13 52 ORDU, HOPA YOLCUSU
Ersin ERDOĞAN
Ekonomik Sistemler (7): Anarşizm
24 Aralık 2021 Cuma Saat: 10:36
Anarşizm, özel mülkiyeti toplumda baskı kaynağı ve devleti onun bir aracı olarak gören, bunların ortadan kalkmasıyla insanın özgürleşeceğini öne süren siyasi ve ekonomik bir sistemdir. Komünizm ve Sosyalizm gibi sol görüştür ama tek farkı her türlü yönetim aracını reddetmesidir.
Anarşizm (Antik Yunanca'da an "-sız, olumsuzluk eki" ve archos "yönetici" sözcüklerinden türetilmiştir. “Yöneticisiz” anlamına gelir. Toplumsal otoritenin, tahakkümün, erkin ve hiyerarşinin tüm biçimlerini bertaraf etmeyi savunan ve toplumsal hareketleri tanımlayan sosyal bir harekettir. Her tür otoriteyi, yönetim anlayışını ve devleti reddeden görüştür. Herkesin eşit olduğunu, insanın devlet kurumuna ihtiyacı olmadığını savunur. Devlet yoktur, vergi yoktur, askerlik yoktur, polis yoktur, kanun yoktur, bütün kolektiviteler yoktur ve sonunda toplum yoktur.
Genellikle, merkezi politik yapılar, üretim araçlarının özel mülkiyeti ve ekonomik kurumlar yerine toplumsal ilişkilere dayanan gönüllü etkileşim ve özyönetimi savunur, özgürlük ve otonomi ile karakterize edilen bir toplumu arzular. Anarşi terimiyle özgür bireylerin gönüllü etkileşimine dayanan bir toplumu, bireylerin ve toplulukların alınan kararlardan etkilendikleri ölçüde söz sahibi olması düşüncesini ifade eder.
Zorlayıcı kurumlara ve toplumsal bazlı hiyerarşilere karşı olmak anarşizmin asli ilkelerindendir ve ayrıca anarşizm gönüllülüğe dayanan bir toplumun nasıl işleyeceği konusunda bir görüşü ifade eder.
Anarşist felsefeler arasında hatırı sayılır bir çeşitlilik vardır. Şiddetin anarşizmdeki yeri, ne tür bir ekonomik sistemin olması gerektiği, çevre ve endüstriyalizm hakkında sorular ve diğer hareketlerde anarşistlerin rolleri gibi farklı alanlarda çeşitli görüşler bulunmaktadır. Anarşist akımlar bu nedenlerle birbirlerinden çok farklı ve hatta karşı olabilirler. Örneğin anarşist komünizmin yanı sıra Dinci anarşistler gibi anarşist akımlar da mevcuttur.
Anarşizm, geleneksel siyasete karşıdır; Devletsizlik temel ilkeleridir. Klasik anarşizmde parlamento sahte bir kurumdur, halkın iktidarı değildir, bu yüzden oy vermemek gerekir. Devlet, doğası gereği kötüdür, kötü olduğu için değil. Partilerin yönetsel düzenin elemanları olduğu içindir.
Anarşizm değil anarşizmler vardır. Ortak özellikleri bütünsellikten yoksunluk, anti dogmatizm, devrimcilik, çelişki ve tutarsızlığı tutarlı kabullenme, birey özgürlüğüdür. Kültür ve teknolojiyi ortadan kaldırıp neandertalizme gitmek ister. Yani çok eski çağlarda yaşamış bir insan türü olan Neandertal’ler gibi geri kalmışlığın, eğitimsizliğin, tepkilerdeki medeniyete uzaklığın genel anlamda çevrelediği bir ortamda yaşamak ister.
Kendini "anarşist" olarak adlandıran ilk kişi olan ve ilk anarşist düşünür olarak nitelendirilen Fransız ekonomist ve düşünür Proudhon (1809-1865), “Mülkiyet hırsızlıktır” demiştir. 1917 de Rus Çarlığının yıkılmasına destek veren Anarşistler bolşevik devrimine ise karşı çıkmıştır. Devletin yok olmasını, düzenin sağlanmasını doğal hale bırakılmasını, kendi kendine işleyen bir ahlak düzeninin, yasasız ve devletsiz işleyebileceğini savunmuşlardır. Yerel cemaatler doğrudan dayanışma ile devlet, sermaye ve din işlerine karşı özgürlükleri savunur. Bu toplumsallıkta sınır tanımama ana ilkedir.
Bir anarşist kol ise şiddeti savunur. Eylem ile propagandayı itici güç olarak görür. Buna savunmacı şiddet diyen ve suikastlarla düzeni sarsmayı öngörür. Özetle Anarşizmin temel ilkeleri şunlardır:
1) Bireyler özel mülk ve mal edinemez.
2) Devlet ve her türlü hiyerarşik yapı istenmez.
3) İnsanın yani bireyin yaşama dair tam özgürlüğünü ister.
4) Her tür otoriteyi, yönetim anlayışını ve devleti reddeder.
5) Herkesin eşit olduğunu, insanın devlet kurumuna ihtiyacı olmadığını savunur.
6) Parlamento, devlet, vergi, askerlik, polis ve kanun yoktur.
7) Tüm kolektiviteler yoktur ve sonunda toplum yoktur.
8) Düzen doğal haline bırakılmalıdır.
9) Doğrudan dayanışmayı ve devlet, sermaye ve din işlerine karşı özgürlükleri savunur.
10) Toplumsallıkta sınır tanımama ana ilkedir.
11) Anti dogmatizm, devrimcilik, çelişki ve tutarsızlığı tutarlı olarak kabullenir.
Tarihçe: Osmanlı döneminde anarşizme dair ilk belirtiler Ermeni entelektüeller etrafında ortaya çıkar. Aynı dönemde, Kıbrısizade Osman Bey’in Fransızca eseri Socialisme et Anarchisme (1895) Osmanlı’da yayınlanan ilk anarşist kitap olur. Sıklıkla ilk Türk anarşist olarak kabul edilen Baha Tevfik, Felsefe-i Ferd (1913) kitabında yeniçağın anarşizme varacağını öne sürerek, ücretli kölelikten sosyalizme, sosyalizmden de anarşizme ulaşılacağını belirtir.
Cumhuriyet döneminde Anarşizme dair Türkçe ilk yazılı kaynak, çevirisi Ahmet Ağaoğlu tarafından yapılan ve 1935 yılında yayınlanan Kropotkin’in Etika adlı eseridir. Her ne kadar Cumhuriyet döneminin ilk yarısında anarşizmin neden alternatif bir sol siyaset olarak görünürlük kazanamadığı üzerine süregiden bir tartışma söz konusu olsa da, genel kabul 1980’lere kadar anarşizmin ekonomik sistemi yerine daha çok terör ve kaos ile eşdeğer görüldüğü yönündedir.
1970'lerde sol görüş içerisinde Marxist ve sosyalist yaklaşımlar ağırlık kazanırken, sol yayıncılıkta anarşizme dair ilginin sönük kaldığı görülür. 1960’larda yayınlanan Yeni Ufuklar dergisinde anarşizm üzerine makalelere yer verilirken, 1970'lerin başlarında Proudhon’un Mülkiyet Nedir? Kitabı Türkçeye çevrilerek yayınlanır.
12 Eylül 1980 darbesi, 1960’lardan itibaren Türkiye’de yükselişe geçen sol hareket için büyük bir kopuş teşkil eder. Darbe rejiminin yarattığı fiziki baskının yanında sosyalist görüşün yaşadığı kriz ile beraber sol cenahta yeni eğilimler ortaya çıkmaya başlar. Anarşizm, bu dönemde Türkiye siyaset sahnesindeki yerini alır.
2000’li yıllara gelindiğinde, anarşi kelimesi artık kaos ve terör ile eşanlamlı olmaktan çıkar ve bir siyaset felsefesi, bir eylem pratiği olarak görülmeye başlar. Bugün Türkiye’deki anti-otoriter ve yatay örgütlenme eğilimli pek çok siyasi hareketin anarşizmin 80’lerden gelen mirasıyla serpildiği gözlemlenir. Kürt hareketinden kadın hareketine, Emek sineması protestolarından Gezi’ye uzanan geniş bir yelpazede anarşist yaklaşımın izleri takip edilebilmektedir. Bu sistemin ekonomik uygulamaları değil ama siyasi uygulamaları dünyada olduğu gibi ülkemizde de olmuştur. Ancak bu sistem hiçbir ülkede ülke sistemi olarak resmiyetle uygulanamamıştır.
Anarşizm, Vandalizm ve Terörizm aynı şeyler değildir. Dünya da var olan birkaç anarşist uygulamanın vandallık ve terörizm ile birleşerek iç savaşların olduğu Suriye, Afganistan ve Irak gibi ülkelerin kısmi coğrafyalarında görülmektedir. Anarşizm her türlü dinci yönetimi de reddeder. Dünyada, Anarşizmin ekonomik sistemi ile Vandalizmin gericilik ve terörizmin baskı ve korku salan siyasi sistemini birleştirmeyi başarıp uygulayanlar ise sadece (el-kaide ve işid benzeri) sapkın dinci gruplardır.
Yazı Yorumları ( 0 Adet)
Bu Yazıya Yorum Yapılmamış.
İlk Yorumu Siz Yapmak İster misiniz?
Yazarın Diğer Yazıları
Tüm Hakları Saklıdır © 2018 Ordu Yeni Haber Gazetesi
| İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.
Yazılım: Doğru Ajans