HIDIRELLEZ (BAHAR) BAYRAMI

Hıdırellez nedir?

Hıdrellez, bütün Türk dünyasında bilinen mevsimlik bayramlarımızdan biridir. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan Hıdrellez günü, Hızır ve İlyas Peygamber'in yeryüzünde buluştukları gün olması nedeniyle kutlanmaktadır. Hızır ve İlyas sözcükleri birleşerek halk ağzında hıdrellez şeklini almıştır.

Hıdırellez efsanesi şu şekildedir.

Halk arasında ölümsüzlük sırrına erdiklerine ve biri karada, diğeri denizde darda kalanlara yardım ettiklerine inanılan Hızır ve İlyâs peygamberlerin yılda bir defa bir araya geldikleri gün olarak kabul edilir ve Müslümanlar ve hemde  Hristiyanlar tarafından da kullanılagelmiş bir  gündür.

Bunu HIDIRELLEZ olayını alevi kardeşlerimiz bizlerden daha çok benimseyip kutlarlar.

   Kutlama şekilleri olarak baharın ve yazın gelişi ateş ile kutlanır. Çünkü ateş, Güneş’in dünyadaki parçası olarak görülür. Doğanın uyanmasını sağlayan şeyde Güneş’tir. 

     Bu nedenle Hıdırellez’de ateşin üzerinden atlanılır. Bunun asıl amacı günahlardan arınmadır. Aynı zamanda yoğun kış aylarında insanın üzerine çöken yorgunluk ve uyuşukluğun gittiği düşünülür. Eskiden Hıdırellez günü ev halkı yeni elbiselerini giyer şenlik alanına kağnı veya at arabalarıyla gidermiş. Oğlaklar ve kuzular kesilir, kadınlar sağılan sütlerle hamur işleri yapar, büyük ziyafetler hazırlanırmış. O gün salıncakta sallanılır ve ip atlanılırmış. Salıncakta sallanırken saçlarını tarayanların saçının uzun olacağına inanılırmış. Genç kızlar kısmeti açılması için nişanlı kızların arkasından koşar ve yeni gelinlerin çeyizlik şalvarlarını giyerlermiş. Çocuğu olmayan kadınlar da gül ağacına bir salıncak kurup salıncağa oyuncak bebek bırakırlarmış.

Peki Hıdırellezi yani Mayıs 7’si ne zaman Kutlanır?

Hıdırellez, Rumi takvime göre 23 Nisan, Miladi takvime göre 6 Mayıs’ta başlar 7.8.9’na kadar devam eder doğanın yeniden canlanmasıyla ilişkilendirilir. 

Türkiye’nin hemen her bölgesinde bu Mayıs 7’si olaraktan kutlanır; ancak farklı yörelerde uygulanan ritüeller, inanışlar ve kutlama biçimleri birbirinden farklılık gösterebilir.

      Peki İslam dininden Hıdırellez diye bir şey var mıdır derseniz?

Hıdırellez'in İslam'daki yeri, bu iki şahsiyetin halk inanışlarındaki rolüyle şekillenmiştir. Ancak, Hıdırellez bayramı doğrudan Kur'an veya sahih hadislerde emredilen bir dini bayram değildir; daha çok İslam öncesi Türk ve Orta Asya kültürleriyle İslam'ın harmanlanmasıyla oluşmuş bir gelenektir

Hızır ve Hıdırellezin nerden geldiği kökeni hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmış olup bunlardan bazıları Hıdırellezin Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ait olduğu; bazıları ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu yolundadır. 

   Hıdırellez dilekleri nasıl olmalı?

Gül Ağacının Altında Dilekler

Hıdırellez gecesi en yaygın uygulamalardan biri, dileklerin bir kağıda yazılarak gül ağacının altına bırakılmasıdır. Ertesi gün dileğin gerçekleşeceğine inanılır. Gül ağacı, Hızır’ın uğradığı yerleri yeşerttiğine olan inanç nedeniyle önem taşır.

       “Hıdırellez'de ne yapılır?

Ateşten Atlama ve Su Ritüelleri

Pek çok yörede insanlar Hızır ateşi adı verilen büyük bir ateş yakar ve bu ateşin üzerinden atlayarak dilek diler. Bu ritüelin kötülüklerden, hastalıklardan arınmak ve şifa bulmak amacıyla yapıldığına inanılır. Bazı bölgelerde ise sabah erken saatlerde akarsulardan su içilmesi ya da suya yüz sürülmesi sağlıklı bir yıl geçirmek için yapılır.

Nazar ve Şifa İçin Taşlama ve Tuz Saklama

Bazı yörelerde gece saatlerinde toplanan taşlar ya da saklanan tuzlar nazardan korunmak için kullanılır. Sabah güneşiyle birlikte bu eşyaların 'bereket' getirdiğine inanılır.

      Hızır Sofrası ve Ortak Lokma

Bazı Alevi-Bektaşi toplulukları, Hıdırellez gecesi Hızır Cemi düzenler ve Hızır Sofrası kurarlar. Bu sofrada toplumun tüm kesiminden insanlar bir araya gelir, paylaşılan yemeklerle hem şükür edilir hem de dilekler topluca edilir.

    Orta Karadeniz’de sabah güneşi doğmadan, özellikle kadınlar tarafından gül dibine dilek bırakılır. Dere kenarında taş toplama, “Hızır’ın ayak izini” arama ve suyla arınma gibi gelenekler Karadeniz’e özgü Hıdırellez unsurlarıdır.

Uzman Görüşü: Kültürel Hafızanın Diri Tutulması

    Hıdırellez sadece baharın gelişi değil, kolektif hafızanın, toplumsal dayanışmanın, doğayla uyumun ve umutla geleceğe yönelmenin sembolüdür. 

Günümüzde Hıdırellez Geleneksel kutlamaların yanı sıra son yıllarda Hıdırellez, büyük şehirlerde düzenlenen konserler, halk oyunları, sokak şenlikleri ve gastronomi etkinlikleriyle daha görünür hale geliyor. Belediyeler, kültür dernekleri ve üniversiteler aracılığıyla düzenlenen Hıdırellez festivalleri, özellikle genç kuşaklara bu kültürel mirası tanıtmayı hedefliyor.

Ayrıca sosyal medya aracılığıyla da Hıdırellez ritüelleri dijital ortamda yaşatılıyor. Hashtag’ler eşliğinde dilekler paylaşılıyor, sanal dilek ağaçları oluşturuluyor ve bu kadim geleneğin çağdaş yorumları ortaya çıkıyor.

Ben buradan tekrardan kutlana gelen Mayıs 7’si,bahar bayramı Hıdırellez’i en işten dileklerimle kutluyorum