Türk Kızılayı Ordu Şubesi Başkanı Birnur Fatma Enginyurt, COVID-19 virüsü hakkında gazeteci Şafak Deliçakar’a önemli açıklamalarda bulundu. Başkan Enginyurt, Virüsün tanımı, mücadele süreci, İmmün Plazma Tedavi, Plazma bağışı ve bir çok merak edilen sorular üzerine dikkat çekici tavsiye ve önerilerde bulunarak, Türk Kızılayı’nın süreçte izlediği yol haritasını anlattı.

Şafak DELİÇAKAR: Sayın Enginyurt, haftanın röportajı sayfamıza hoşgeldiniz. Bir kez daha birlikteyiz. Arzu ederdim ki, daha güzel koşullarda bir araya gelebilseydik. Zira bildiğiniz gibi ülkemizin ve yaşadığımız kürenin başına bela olan yeni bir virüs salgını ile karşı karşıyayız. Korona diye bildiğimiz COVID-19 nedir? Nasıl bulaşır? Nasıl bir süreçteyiz?

Birnur Fatma ENGİNYURT: Teşekkür ediyorum Şafak bey. Evet sıkıntılı bir süreçte yeniden sizinle birlikte böylesi önemli bir konuyu kamuoyu ile paylaşmaktan şahsım ve kurumum adına çok memnuniyet duydum.

Sorularınıza gelince, COVID-19, 2019 yılında Çin’de başlayan ve daha sonra tüm dünyaya yayılan SARS-CoV-2 virüsüne bağlı bir hastalıktır. Başlıca öksürme, hapşırma gibi damlacık yoluyla yayılmakla birlikte virüs bulaşmış yüzeyler ve eşyalarla temas ile de bulaşabilmektedir. Hastalık hızlı yayılmakta olup, henüz kesin bir tedavisi ya da aşısı bulunmamaktadır.

Herhangi bir hastalıktan iyileşmiş kişilerin kanından elde edilen plazmalar tarih boyunca aşının ilk öncülü olarak kabul edilmiştir. Bu kapsamda immün plazma tedavisi 1900’lerin başından bu yana tıp camiasında bilinen ve uygulanan bir yöntem olup, geçmişte dünyayı etkisi altına alan SARS, MERS, Ebola, Kuş Gribi gibi salgınlarda da uygulanmıştır.

Gelinen süreçte şu an günümüzde Amerika Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) COVID-19 hastalığından iyileşmiş bireylerin kanından elde edilecek immün plazma tedavisini önermektedir ve ülkemiz başta olmak üzere birçok ülkede uygulanmaya başlanmıştır.

Şafak DELİÇAKAR: Peki, son günlerde fazlaca konuşulmaya başlandı. İmmün Plazma tedavisi nedir?

Birnur Fatma ENGİNYURT: COVID-19 tanısı konulan, tedavi sürecinin ardından iyileşen hastalardan Türk Kızılay tarafından toplanan kan plazmasının kritik durumda olan hastalarda kullanılması yoluyla gerçekleştirilen tedavi yöntemidir.

Şafak DELİÇAKAR: COVID-19 tanısı konulan hastalar için kimler plazma bağışında bulunabilir?

Birnur Fatma ENGİNYURT: Ulusal mevzuata göre tam kan bağışı şartlarını ve COVID-19 İmmün Plazma Tedarik ve Klinik Kullanım Rehberi gerekliliklerini sağlayan bağışçılar, 18-60 yaş arası (19 yaşından gün almış, 61 yaşından gün almamış) bağışçılar, Erkek ya da gebe kalmamış (düşük ve kürtaj dahil) kadın bağışçılar, Daha önce kendilerine kan transfüzyonu yapılmamış bağışçılar, COVID-19 hastalığına yakalanmış ve sonrasında iyileşmiş bireyler, Bağışçı adayının COVID-19 enfeksiyonu tanısı aldığına dair laboratuvar test sonucu olmalıdır.

Ve ayrıca Bağışçı adayı, hastanede yatarak tedavi görmüş kişi ise en az 24 saat ara ile nazofaringeal bölge dediğimiz boğaz ve burundan alınmış iki test sonucunun “NEGATİF” olması ve tam iyileşmesinin (Öksürük, Ateş, Nefes Darlığı vb.) üzerinden en az 14 gün geçmiş olmalıdır. 

İki negatif test sonucu olmayan bağışçılar için aşağıdaki madde uygulanır. COVID-19 bağışçı adayı, tedavisini evde karantina altında tamamlamış ise klinik olarak tam iyileşmelerinin üzerinden en az 28 gün geçmiş VE bağış öncesinde boğaz ve burundan alınmış bir test sonucu “NEGATİF” olmalıdır. Bağışçı adaylarının hastalık dönemine ait kayıtları eksiksiz, takip edilebilir ve dökümante olmalıdır.

Şafak DELİÇAKAR: Plazma Bağışı nasıl alınır?

Birnur Fatma ENGİNYURT: Uygun bağışçı adayı tıpkı kan bağışında olduğu gibi bağışçı sorgulama formu doldurur ve muayene edilir.

Uygun olan bağışçı adaylarından aferez denilen yöntemle; kan bağışçısının kanında bulunan ve hastanın ihtiyacı olan kan bileşenleri alınır. Bu işlem 45-60 dakika sürmektedir. Bağışçıdan alınan kana laboratuvar testleri uygulanır.

Şafak DELİÇAKAR: Peki bu tedavi ücretli mi?

Birnur Fatma ENGİNYURT: Hayır bu tedavi tamamen ücretsizdir. Tüm masraflar Sağlık Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır.

Şafak DELİÇAKAR: Plazma bağışının, bağışçı için riski var mı?

Birnur Fatma ENGİNYURT: Bu bağışın sağlık açısından herhangi bir riski bulunmamaktadır. Aferez işlemi esnasında kanın ayrıştırılması için kullanılan setler tek kullanımlık ve sterildir. Setler kapalı sistem olarak çalışır. İşlem esnasında kan cihazla dahi temas etmemektedir.

Şafak DELİÇAKAR: Bir bağışçıdan ne sıklıkla plazma alınabilir?

Birnur Fatma ENGİNYURT: İmmün plazma bağışı, ilk bağışın yapıldığı tarih başlangıç tarihi olarak kabul edilmek kaydıyla, 7-10 günde bir olmak üzere bir ay içerisinde en fazla 3 kez yapılabilir.

Şafak DELİÇAKAR: Plazma Bağışı Süreci ve Transfer Süreci nasıl işliyor?

Birnur Fatma ENGİNYURT: İyileşen hastaların listeleri Sağlık Bakanlığı’nca Türk Kızılay’a bildirilir.
Plazma bağışı yapılan merkezlerdeki kan hizmetleri görevlilerimiz listede bildirilen vatandaşlarımız ile irtibata geçer.
Bağışçı olmaya gönüllü vatandaşlarımıza randevu verilerek kan merkezlerine davet edilir. Gelme imkanı olmayan bağışçılarımız Kızılay araçlarıyla alınır ve işlem sonrasında evlerine bırakılır. Hastanelerden gelen talepler doğrultusunda plazma ürünlerinin transferi gerçekleştirilir.
Plazma talebi hasta yakını veya hasta tarafından yapılamaz. Kızılay, bu taleplere, hastaneler ile Kızılay arasındaki kan talep sistemi Medula üzerinden cevap vermektedir.
İyileşen tüm hastalarımızın bilgileri Sağlık Bakanlığı tarafından Kızılay'a iletilmektedir. Bağış şartları elverişli olarak görünen tüm bağışçı adayları Kurumumuz tarafından aranacaktır.

Şafak DELİÇAKAR: Kimler kan bağışında bulunabilir?

Birnur Fatma ENGİNYURT: 18-65 yaş aralığında 50 kilogramın üzerindeki her sağlıklı birey kan bağışçısı adayı olabilir. (19 yaşından gün almak, 65’ini doldurmamak gerekir.) 
İlk kez kan bağışında bulunacaklar için üst yaş sınırı: 61 yaşından gün almamış olmalı. Düzenli kan bağışçıları için üst yaş sınırı 65 yaşını doldurduktan, 70 yaşından gün alana kadar kan bağış merkezi doktorunun onayı olmak şartıyla yılda en fazla 1 kez olmak üzere kan bağışlayabilir. 

Şafak DELİÇAKAR: Test sonuçları bağışçıya bildiriliyor mu?

Birnur Fatma ENGİNYURT: Alınan bütün kanlara HIV, Hepatit B-C ve Sifiliz testleri uygulanmaktadır. Test sonuçlarının ve bağışçı bilgilerinin 3.kişiler ile paylaşılması Kan Kanunu çerçevesinde yasak olup, güvenlik nedeni ile SMS veya e-mail yolu ile bağışçılarımız ile paylaşamamaktayız. 

Test sonuçlarınız ile ilgili olumsuz bir durum söz konusu olduğunda kişiye özel bilgilendirme yapılmaktadır. Eğer sonuçlar normal ise herhangi bir bilgilendirme yapılmamaktadır.

Yine de sonuçlarınızı görmek isterseniz ilgili kan merkezimize kimliğiniz ile bizzat başvurmanız gerekmektedir.

Şafak DELİÇAKAR: Sayın Enginyurt, sanırım şimdilik merak edilen bütün sorulara değinmiş olduk. Tabi bu sorular arttıkça yine sizinle birlikte olmaya devam edeceğiz. Gerek Türk Kızılayı olarak gerekse Şahsınız nezdinde ki Ordu Şubemize ve tüm ekibinize teşekkür ediyor, bu süreçte başarılarınızın devamını diliyorum.

Birnur Fatma ENGİNYURT: Şafak bey, bende böylesine önemli bir konuda bizlere bu fırsatı sağladığınız için teşekkür ediyor, yayın hayatınızda başarılarınızın devamını diliyorum. Elbette sorular ve sorunlar arttıkça en üst düzeyde hassasiyetimizi ortaya koyacağımıza kimse şüphe duymasın. Dilerim en kısa sürede birlikte el ele bu salgından kurtuluruz. Ben kurtulacağımıza inanıyorum.

Çünkü, Türkiye ve Türk Kızılayı salgınla mücadelede, sınıfı geçen ülkeler arasında ilk sırayı almasından dolayı ümitlerimiz de o kadar artıyor. Erken kurtulacağız İnşallah.