Özel Ordu Sevgi Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op. Dr. Haci Önder spor yaralanmaları ve diz ve kalça artroskopisi hakkında merak edilenleri anlattı.

Sağlıklı olmanın ilk koşulu spor yapmaktır. Spor yapmanın yaşı yoktur. Spor herkes içindir; yaşı ve cinsiyeti ne olursa olsun, insanların kendilerini iyi ve sağlıklı hissetmesi için iyi bir yoldur. Düzenli spor faaliyeti ister üst seviyede yarışarak ister parkta yürüyerek yapılsın, daha iyi bir yaşam kalitesi oluşturma ve sağlığı geliştirme açısından çok yararlıdır. Haftada en az 3-4 kere fizyolojik sınırlarımızı aşmadan spor yapmak şart! 

Ancak  genç yaştan itibaren çekişmeli ve rekabete dayalı müsabakaların giderek artması buna karşılık zayıf kas ve kemik yapısı, bazı kas gruplarını aşırı zorlamak, spor sırasındaki ani rotasyonel hareketler, anatomik bozukluk, daha önce geçirilen yaralanmalar ve ameliyatlar, psikolojik sorunlar, yaş ve cinsiyet gibi kişisel nedenlerin yanı sıra antrenmansız olmak, kötü malzeme, spor kurallarına uyulmaması, elverişsiz zemin ve kötü hava koşulları gibi çevresel etkenler spor yaralanmasına zemin oluşturur.

Sporcuların en sık yaşadığı sakatlıkların başında diz sakatlıkları gelmektedir. Özellikle Futbol, basketbol, tenis gibi sporlarda diz sakatlıkları daha sık görülmektedir. Koşarken aniden durma, yana dönme, pivot hareketleri, zıplayıp yere düşmeler ve ani dönüşler sonucu sakatlık oluşabilir. Sporcuların genellikle diz ekleminde hasar, ön çapraz bağ, iç menisküs, iç yan bağ ve dış menisküs yaralanmalarını görüyoruz. Ayrıca spor esnasında kalça, diz ve ayak bileği çevresinde kas ve tendon yaralanmaları olabilir.

Menisküs ya da kıkırdak sorunlarında kişi ağrıdan şikâyetçidir. Aktivite ya da idman, koşu, diz bükme, merdiven tırmanma ve squad egzersizleri ile ağrı artar. Diz büküldüğünde dizden ses gelebilir. Uzun süre aynı pozisyonda oturma ya da ayakta durma bacakta rahatsızlığa neden olur ve ilk hareket ağrılı olur. Diz şişebilir ve rahatsızlık verir. Dizde takılma, kilitlenme olabilir. Çapraz bağ yaralanmasında ise kişi, spor sırasında dizinde aniden bir şeyin koptuğunu farkeder ve hızla dizinde şişlik meydana gelir. Daha sonra dizinde güvensizlik hissi öne çıkar.  Bu tür sakatlanmalar tedavi dilmediği takdirde ciddi sorunlar doğurabilir. 

• Artroskopik cerrahi;

Artro eklem, skopi ise bakmak demektir. Artroskopi ekleme bakmak anlamında kullanılır. Artroskopik cerrahi, eklemi ilgilendiren hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılan minimal invazif bir yöntemdir. 

Artroskopi işlemi ile bir santimetreden küçük kesiler kullanılarak, küçük bir kamera yardımıyla eklem içi görüntülenir. Ameliyat sırasında, eklem içindeki yapılar 4-6 kez büyütülerek görüntü sağlanır, böylece ayrıntılı bir tanı imkanı vardır. Artroskopi ile saptanan kıkırdak, bağ ve menüsküs yaralanmaları gibi problemlerin tedavileri günümüzde gelişen teknoloji ve özel aletler sayesinde aynı seansta yapılabilmektedir.

Artroskopik cerrahinin asıl yararı ameliyattan sonra görülür. Artroskopik ameliyatlar kapalı ameliyatlar olarakta adlandırılırlar. Tekniğin, klasik ameliyatlara göre üstünlüğü eklemin açılmamasından ileri gelmektedir. Eklem açılmadığı için fizik tedavi ve rehabilitasyona daha erken başlanır ve daha kolay olur. Hastaların ameliyat sonrası ağrısı, açık cerrahi girişimlere göre çok daha azdır. Böylelikle hasta daha çabuk iyileşir, aktif yaşamına daha erken döner. Özellikle sporcuların spora erken dönebilmeleri büyük avantajdır. Artroskopik cerrahi ile yapılan çoğu girişimlerde (menisküs, kıkırdak veya çapraz bağ cerrahisi) hastalar genellikle ertesi gün taburcu olur. Artroskopik cerrahi en sık diz eklemi olmak üzere omuz, kalça, ayak bileği, dirsek, el bileği eklemini ilgilendiren hastalıkların tedavisinde yaygın kullanım alanı bulmuştur.  

Hastanemizde yapılabilen artroskopik girişimler;

·         Diz Eklemi Hastalıklarında Artroskopi

Diz artroskopisi; ortopedik cerrahiler içerisinde günümüzde en sık yapılanıdır. Artroskopik cerrahi, diz ekleminde sıklıkla menisküs yırtıklarında, kıkırdak hasarında ve ön çapraz bağ yaralanmalarında kullanılır.  Yırtık menisküs parçalarının çıkarılması veya onarımı ön ve arka çapraz bağ tamirleri, kıkırdak sorunları için mikrokırık, mozikplasti (kıkırdak transferi) veya kıkırdak nakli, kıkırdaktan parça ayrılmaları veya eklem farelerinin çıkarılması, diz eklemini ilgilendiren kırıklar, patella (diz kapağı) dizilim bozukluğunun düzeltilmesi, diz kapağı çıkıklarının tedavisi, çeşitli sebeplerle oluşan eklem hareket kısıtlılığının açılmasında artroskopi yapılabilir.

·         Ayak bileği Hastalıklarında Artroskopi

Artroskopik cerrahi özellikle kıkırdak hasarlarında sık uygulanmaktadır. Ayrıca burkulma sonrası meydana gelen yumuşak doku sıkışmaları, eklem içi biyopsiler ve sinovyal zarın çıkartılması, eklemi ilgilendiren bazı kırıklar artroskopi yardımı ile tedavi edilebilir. 

·         Omuz Eklemi Hastalıklarında Artroskopi

Artroskopik cerrahi omuz ekleminde sıklıkla omuz sıkışma sendromu ve tekrarlayan omuz çıkıklarında ve kıkırdak hasarlarında kullanılır. Özellikle artroskopik yapılan omuz ameliyatları, ameliyat sonrası rehabilitasyon gereksinimini ve normal yaşama dönme süresini belirgin oranda azaltmaktadır. 

Hastanemizde omuz, diz ve ayak bileği atroskopileri tanı ve tedavi amacıyla yapılmaktadır.