Uzman Klinik Psikolog Funda Es, gazeteci Şafak Deliçakar’a verdiği röportajda okula yeni başlayan çocuklarda okula uyum sürecini değerlendirdi. Psikolog Funda Es, okula uyum sürecinin yanı sıra ebeveynlere, öğretmen ve öğrencilere de önemli tavsiyelerde bulunarak doğru bilinen yanlış davranışlar hakkında da uyarılarda bulundu.

Şafak DELİÇAKAR: Sayın Es, haftanın röportajı sayfamıza hoşgeldiniz. 2019-2020 Eğitim-Öğretim yıl dönemine başlamış bulunmaktayız. Öncelikle kısaca kendinizden bahseder misiniz Funda Es kimdir?

Funda ES: Hoşbulduk sayın Deliçakar. Ben ordu doğumluyum lisans yüksek lisans eğitimimi İstanbul da tamamladım daha sonra Ordu’ya geri döndüm. Sevgi hastanesinde 2 yıl kadar çalıştım daha sonra Medical Park hastanesine geçtim. Yaklaşık 1 yıldır da orada görev yapıyorum. Çalışma alanlarım çocuk, ergen ve yetişkin bu alanlarda çalışıyorum.

Şafak DELİÇAKAR: Okula uyum süreci ne demektir?

Funda ES: Uyum sürecinde bazı aileler uyum sağlayan çocukları olduğundan bu süreçte destek almaktan kaçınıyor. Aslında uyum sağlayan çocuklar da faydalanabilir. Her zaman bilgi alışverişinde bulunmak faydalıdır. Uyum sağlayan çocuk arkadaşlarını benimser, öğretmenini benimser, okula gitmek de isteksizlik yaşamaz, uyum sağlamayan çocuk ise okula gitmek istemez.

Şafak DELİÇAKAR: Peki aileler bu işin neresinden başlamalı?

Funda ES: Aslında çocuğa uyum sağlamaktan önce aileler kendilerini hazırlamalı. Çocuğu okula yollamak için hazırlamalı eğer anne baba çocuğa çok düşkün ise okula göndermekte güçlük çekiyor. Çocuk bunu kullanarak okula gitmek istemeyebilir okulda neler yapılabileceği anlatılmalı. Ders olduğu gibi oyunda olabileceği çocuğa anlatılmalı. Daha sonra kayıt olduğu okula ziyarete gidebilir öğretmeniyle tanışabilir bu çocuğun okula gitme hevesini artırır

Şafak DELİÇAKAR: Çocuğa okul sorumluluğunu nasıl kazandırmalıyız?

Funda ES: Aşama aşama yapılmalı anaokulu ve kreş dönemi bu yönden çok önemli. İlkokul çağına geldiğinde oryantasyon dönemi sona erene dek çocuk bütün gün okulda tutulmamalı. Belki birkaç saat şeklinde olmalı ve daha sonra çocuk sorumluluğu alacaktır. Sorumluluk almasında ailenin çok büyük etkisi vardır. Sınırlar çizilmezse çocuk okulda da öğretmeni dinlemeyecektir, huzuru bozacaktır.

Şafak DELİÇAKAR: İlk bir haftadan sonra çocuk okula gitmek istemez ise öğrenci ve veliler neler yapmalı?

Funda ES: Çocuğun böyle davranışlarda bulunması oldukça normal bilmediği bir ortama giriyor. Bu süreçte aile ve öğretmen anlayışlı yaklaşmalıdır. Bu durumu kendi başlarına aşabilirlerse çok güzel olur ama aşamazlarsa mutlaka uzman birinden yardım almaları gerekir. İlk başta anne baba önemli. Çocuk ile aile arasında iletişim de oldukça önemli çocuk aileye okulda yaşadığını rahatlıkla anlatması için ailelerin çocuğa yaklaşımları olumlu düzeyde olmalı.

Biz nasihat ve öğüt almayı pek sevmeyiz. Bunu bu şeklide anlatmayalım. Bunun sonucunda çocukta direkt sınav kaygısı ortaya çıkıyor. Bu da çocukta bir beklenti olduğu hissini ortaya çıkıyor. Çocuk bu sefer diyor ki ya ailemin istediği gibi yapamazsam.

Şafak DELİÇAKAR? Okul hedeflerini azaltmak için kolay hedefler belirlenmeli bunu biraz açabilir misiniz?

Funda ES: Kolay hedef şöyle her çocuğun gelişimi farklıdır. Örneğin çocuk sözele yatkın ama aile diyor ki çocuk doktor olacak aslında çocuk hangi alana daha yakınsa o alana göre hedefler konulmalı aileler bu konuda çocuğunu keşfetmeyi bilmeli.

Şafak DELİÇAKAR: İkinci üçüncü sınıfa geçen öğrencilerde okula gitme hevesi kırılırsa aileler ve öğretmen ne yapmalı?

Funda ES: Bunun altındaki neden araştırılmalı fiziksel mi psikolojik mi bir şey olduğu araştırılmalı. Bunun ne olduğu bulununca ona göre bir tedaviye başlanmalı. Fiziksel sıkıntı yok ise psikolojik destek almasında fayda var. Ailede sürekli bir çatışma varsa kendini güvende hissetmez okul da da hissetmez bunun için de ailenin kesinlikle bir destek alması gerekir

Şafak DELİÇAKAR: Aile çocuğun okul durumunu konuşurken nelere dikkat etmeli?

Funda ES: Çocuk okuldan gelince aile direkt çocuğa derslerde naptın sorusunu soruyor. Böyle değilde sen nasılsın sorusu sorulmalı ki çocuk kendinin değerli olduğunu anlamalı daha sonra yemek yedikten sonra okulda naptın zorlandığın bir şey var mı gibi sorular sorulmalı. Aile mutlaka çocukla vakit geçirmeli notları konusunda baskı yapılmamalı düşük aldığında nasıl düzelecek diye anlatılmalı. Nasıl yapılacağını çözüleceğini kendi öğrenmeli.

Şafak DELİÇAKAR: Okula yeni başlayan çocuklarda alışveriş konusunda tavsiyeleriniz nelerdir?

Funda ES: Alışverişi çocukla yapmayı öneriyorum okula gitmek istemeyen çocuğu teşvik etmek için bu önemli. Ergenlik döneminde ise eğer çocuk ergenlik dönemine gelene kadar her istediği olan bir çocuksa ailenin maddi durumuna çokta takılmaz o yüzden küçük yaşta olsa dahi her istediği alınmamalı. Çocuğa anlatılmalı neye parasının yetip yetmediği.

Şafak DELİÇAKAR: Bildiğiniz gibi günümüzde çocuklar erken yaşta bilgisayar tablet gibi aletlerle zamanının çoğunu harcıyor bunun önüne nasıl geçmeliyiz?

Funda ES: Anne ve babalar buralarda harcanan vakte sınırlama getirmeli çocuk dersini yaptıktan sonra aile yarım saat izin mi verdi verdiği sürenin yarısında gelip ebeveyn çocuğu kontrol etmeli. Çocuk kendi başına arkadaşlarıyla oyun kurabilmeli çünkü oyun çocuğun gelişiminde oldukça etkili.

Birde aile arasında tutarlılık olmalı babanın evet dediğine anne hayır derse çocuk istediği tarafı tutar ve artık anneyi yada babayı bir sonraki sefere dinlemeyecektir. Önemli başka bit konuda çalışan annelerin çocuklarını genelde kayınvalideler ve anneanneler bakıyor çocuğun annesinin hayır dediğine kayınvalideler evet derse bu tutum çok yanlıştır anne babanın kuralını devam ettirelim bunu çocuk için yapsınlar.

Şafak DELİÇAKAR: Çocuğun evde ders çalışma saatleri ne kadar olmalı ve çocuğun televizyonla tanışma yaşı kaç olmalı?

Funda ES: Ne kadar süre ders çalışı ağı çocuktan çocuğa göre değişiklik gösterir ona göre ayarlanabilir ama en kalıcı eğitim 40 dakika ders 10 dakika mola şeklindedir. Bazı aileler çocuk ders çalışmaya başladığında evde ses çıkarmıyor. Hayat duruyor neredeyse bu yanlış bir durum bunu tavsiye etmiyoruz. Çocuk bu durumda her şeyi benim için yapıyorlar diye kaygı iki katına çıkıyor. Buna dikkat edilmeli.

Şafak DELİÇAKAR: Çocuğun arkadaş ortamı ile olan ilişkisi nasıl olmalı?

Funda ES: Aileler çocuğun arkadaş ortamını tabiki de iyi bilmesi lazım çocuk kimle vakit geçiyor diye ama bunu bir dedektif gibi yapmamalı çocukla bunun açık açık konuşulması lazım. Hesap sorar şekilde değilde seni merak ediyorum aklım sende kalıyor şeklinde yaklaşılmalı.

Ergenlerde bu durum biraz sıkıntı olabilir her arkadaşlarını tanıştırmak istemeyebilirler kesinlikle aileler üzerine gitmesin dediğim gibi bu konuşmayı ara ara yapsınlar bu dönemde zararlı madde kullanımında bulunan çocuklar da aile bunu fark ettiğinde aşırı tepki vermemeli zararlı olduğunu anlatmalı.

Şafak DELİÇAKAR: Evlerde çocuklar için hazırlanan çocuk odaları nasıl olmalı?

Funda ES: Çocuğun özgür olduğu bir alan mutlaka olmalı. Kaygıyı öğrenme daha bu yaşta başlıyor. Özellikle anneler takıntı boyutunda düzene düşkünse çocuğun odası için bunu yumuşatmalı çocuk odasını istediği gibi rahatça dağıtarak oynayabilmeli.

Şafak DELİÇAKAR: Sayın Es, verdiğiniz bilgiler ve yaptığınız değerlendirmeler için çok teşekkür ediyor, önümüzde ki süreçte çalışmalarınızda başarılar diliyorum.

Funda ES: Bende şahsıma böyle bir olanak tanıdığınız için başta şahsınıza ve Ordu Yeni Haber Gazetesi ailesine teşekkür ediyor, yayın hayatınızda başarılarınızın devamını diliyorum.