Saadet Partisi (SP) Ordu İl Başkanı Erkan Temiz, yaklaşan fındık sezonu için gazeteci Şafak Deliçakar’a verdiği röportajda önemli açıklamalarda bulundu. Temiz, bu sezonun rekoltesi, maliyet ve fiyat beklentileri üzerine yaptığı değerlendirmelerle gündeme damgasını vurdu.

Şafak DELİÇAKAR: Sayın Temiz, haftanın röportajı sayfamıza hoşgeldiniz. Evet 2020 yılı fındık hasat sezonunun arifesindeyiz. Fındık sektöründe yaşanan gelişmeleri ve telaffuz edilen fındık fiyatlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Erkan TEMİZ: Hoşbulduk sayın Deliçakar. Fındık üreticisinin sorunlarını kökten çözecek, fındık üretiminde sürekliliği sağlayacak, ülkemizin, dünya fındık pazarından hakettiği kazancı sağlayacak köklü çözümlerin üretildiğini söylemek maalesef mümkün değil. Ancak bazı olumlu gelişmeler de yaşanmıyor değil. Şöyle ki; yıllardır fındık rekolte tahmini ve maliyet analizi konusunda bizim ifade ettiğimiz noktaya ilk defa bu sene gelinmiş oldu. Rekolte tahmininin, sektörün tüm taraflarından seçilerek oluşturulan bir komisyon tarafından yapılması gerektiğini, aynı şekilde maliyetin belirlenmesi gerektiğini ifade ettik.

İlk defa bu sene bir komisyon oluşturuldu ve rekolte tahmini için çalışıyor. Aynı heyet, maliyet analizi de yapacaktır. Fındık taban fiyatının belirlenmesinde, bu çalışmalar dikkate alınmalı ve maliyetin üzerine en az %35-40’lık bir refah payı konularak taban fiyat belirlenmelidir. Normal şartlarda %25-30’luk  bir refah payı olmalı ancak geçen yıllarda yaşanan kayıplar dikkate alındığında, bu sene üreticinin kayıplarının bir kısmın telafisi için maliyet üzerine %35-40 oranında refah payı konularak taban fiyat belirlenmelidir.

Şafak DELİÇAKAR: Fındık fiyatı konusunda Saadet Partisi olarak telaffuz ettiğiniz, olması gerekir dediğiniz bir rakam var mı?

Erkan TEMİZ: Öncelikle şunu ifade etmeliyim; fındık, 100 milyar dolarlık dünya çikolata piyasasının en önemli hammaddelerinden biri. Bu piyasadan %6 pay kakao üreticisi alıyor. %70 çikolata üreten ve satan sanayici ve pazarlamacılar alıyor. %24’lük payı ise piyasanın diğer bileşenleri alıyor. Çikolata sanayicileri ve pazarlamacıları en büyük payı alıyor, hammaddenin üreticisinin emeği ve alınteri sömürülüyor. Fındık üreticisinin, bu piyasadan hakkettiği payı alması için gerekli düzenlemelerin, mekanizmaların devlet tarafından oluşturulması gerekir.

Biz meseleye bu açıdan bakıyoruz. Geçen yıl İtalya’da fındık 30 TL’den üreticiden alındı. Bizim üreticimiz ise 17-18 Tl’den ürününü satmak zorunda kaldı. Her ne kadar daha sonra fiyat artmış ise de zor durumda olan üreticilerimiz fındığı çok düşük fiyata satmak zorunda kaldı. İşte bu durumun değişmesi, bizim üreticimizin de aynı fiyata ürününü satması gerekir. Geçen yıl ki döviz kurlarını dikkate aldığımızda fındık italyada 5 Euro civarında fiyatla satıldı. Bu yıl için Euro’yu 7 tl olarak kabul etsek fındığın bu sene en az 35 tl olması gerekir. Türk üreticisinin, Avrupalı üretici gibi kazan sağlaması için fındığın en az 35 tl olması gerekir.

Şafak DELİÇAKAR: Son zamanlarda fındık fiyatındaki düşüşü nasıl değerlendiriyorsunuz? Bir kısım siyasiler bu fiyat düşüşünün kasıtlı yapıldığını ve arkasında FETÖ’cü tüccarların olduğunu iddia etti Siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

Erkan TEMİZ: Fındık sezonu 1 Ağustosta başlar ertesi yılın Ağustosuna kadar devam eder. Sezon sonu yaklaştığında, ertesi yılın hasat dönemi yaklaştığı için yeni dönemde fındık fiyatı üzerinde spekülatif hareket olur. Bu spekülasyonları engellemek devletin elindedir. Üreticiyi koruyacak mekanizmalar kurulur ve devreye sokulursa, piyasanın manipüle edilmesi söz konusu olmaz. Son dönemde bu spekülasyonları yabancı sermaye şirketleri yapmaktadır. Fındık piyasasında faaliyet gösteren 4-5 yabancı şirket bir araya gelmekte ve ortak hareket ederek piyasayı düşürmektedir.

Bu sene serbest piyasada 27-28 liraya kadar çıkan fiyat bu son günlerde 18-19 liraya kadar düşmüştür.  Fiyatın düşüşü konusunda yerli şirketlerin hedef gösterilmesi tam anlamıyla bir gaflettir. Özellikle bu şirketlerin sahiplerinin fetöcü terörist ilan edilmesi kabul edilemez. Bu tavır yabancı sermayeye hizmet eder. Burada dikkat çeken husus, aynı siyasilerin geçen yıl Ticaret Borsasını hedef gösterip,  etkisiz hale getirmesidir. Bu olay,  fındık sektöründe yerli aktörlerin devre dışı bırakılması planının bir aşamasıdır. Hatırlıyorsunuz, fındık sektöründe önce Fiskobirlik etkisiz hale getirildi.  Sonra ziraat odaları etkisizleştirildi. Gecen yıl da borsa devre dışı kaldı. Şimdi hedef yerli sermaye şirketleri hedefe konuldu.

İyi Tarım,  değerli tarım gibi kulağa hoş gelen isimlerle proje uygulayan yabancı şirketler bahçeye girerken,  Truva atı gibi kullandığı bu siyasi figürlerle yerli sermaye şirketlerini ele geçirme planı uygulanmaktadır.

Üreticisinden,  manavına tüccarına sanayicisine kadar fındık sektörünün tüm tarafları,  emperyalist sermayenin işgaline,  fındık sektörünü ele geçirme planına birlikte karşı durmalıdır. Tüccar ve sanayici bu gün üreticiye sahip çıkmalı, maliyetin üzerine tatmin edici bir refah payı koyarak,  TMO’nun taban fiyatının üzerinde bir fiyat vererek fındığı almalıdır. Üretici kazanırsa sanayici kazanır,  üretici kazanırsa tüccar kazanır,  manav kazanır. Üreticinin kaybettiği yerde sanayici ve tüccar mutlaka kaybeder.

Şafak DELİÇAKAR: Fındık, her yıl bir mesele olarak gündemde. Bunun köklü bir çözümü nasıl olmalı?

Erkan TEMİZ: Öncelikle bu yıl için acil yapılması gereken hasat öncesi fiyatın açıklanması,  her ilçede alım noktaları belirlenip ilan edilmesi,  üreticiye zorluk çıkarmadan,  getirilen fındığın alınacağı,  yeterli ekipmanla alım için hazır olunması gerekir. Üretici ürününü gerçek değeriyle satacağından emin olmalı.  Bu durum herkesçe bilinmelidir. Bu durumda serbest piyasada fındık taban fiyatın altına düşmez.  Ancak yeterli fiziki imkan olmazsa,  verilen fiyat taban değil tavan fiyat olacaktır.

Kalıcı ve köklü bir çözüm için Fiskobirlik ıslah edilmelidir.  Fındıkta tek yetkili kuruluş haline getirilmeli, yapılacak her türlü destek Fiskobirlik üzerinden verilmelidir.  Fiskobirlik yeniden ayağa kaldırıldığında üreticinin üretimden kaynaklanan gücünü kullanacağı bir kurum haline gelecektir.

Doğru bir planlama ile ülkemizin fındıktan 10 milyar dolar kazanması mümkün olacaktır. 300 bin ton iç fındığı,  100 milyar dolarlık piyasaya satıp,  2 milyar dolarla yetinmek kabul edilebilir bir durum değildir.

Şafak DELİÇAKAR: Sayın Başkan biraz önce 35 lira gibi bir fiyattan bahsettiniz. Bu gerçekçi bir fiyat mı?

Erkan TEMİZ: Dünyanın en kaliteli fındığını üretiyoruz,  aynı lezzette başka bir yerde fındık üretilmiyor. İtalya’nın kalitesiz fındığı 5 Euro ediyorsa,  bizim kaliteli fındığımız neden aynı fiyata satılmıyor?  Geçen İtalya’da fındık üreticisi fındığını 5 Euro ortalama fiyattan sattı. Bu günkü kur üzerinden ortalama 35 lira yapar.

Şafak DELİÇAKAR: Fiyat yüksek olursa,  fındık yerine başka ürüne yönelmez mi sanayici?

Erkan TEMİZ: Hayır,  o sanayici bu fındığı almak zorunda. Kendileri bunu açıkça ifade ediyorlar; Biz Türk fındığına mecburuz diyorlar. Ayrıca AB Gıda Komisyonu tarafından açıklanan raporlarda, fındık,  yerine ürün ikamesi mümkün olmayan bir üründür. 

Çikolata sanayicileri için bu durum artı bir maliyet değildir. Yani bir kayıpları olmayacaktır. Sadece az kâr etmiş olacaklar. Çikolata piyasasından %70 değil,  %50 pay almış olacaklar. Hesap bu kadar basittir.  Haksız kazandıkları parayı, hakkı olan üreticiye vermiş olacaklar.

Şafak DELİÇAKAR: Sayın Temiz, verdiğiniz bilgiler ve yaptığınız değerlendirmeler için teşekkür ediyor, nezdinizde başta ilimiz ve tüm Karadeniz illerinde ki üreticilerimize hayırlı bir sezon geçirmelerini diliyorum. Sağ olun.

Erkan TEMİZ: Bende şahsıma ve partim adına bu fırsatı bize sağladığınız için size teşekkür ediyor, yayın hayatınızda ki başarılarınızın devamını diliyorum.