(Bilinmeyen bazı yönleri ile)

Çanakkale Savaşı sonrası dağıtılan bildirilerde zaferi kazanan komutanın adı yoktu. Yahya Kemal, İleri gazetesi sahibi Celal Nuri'ye, Birinci sayfaya M. KEMAL 'in bir resmini koysanıza; zaferin sahibini milletten saklamak, böyle bir zafer kazanan insanı yüceltmemek milli bir günahtır dedi.

Celal Nuri, M. KEMAL 'in arkadaşlarından bir fotoğrafını buldu. Gazetenin birinci sayfasına koydurdu; haberi elleriyle yazdı.

Tam baskıya girecekti ki, Polis matbaayı basar Enver Paşa 'nın selamını getirdik M. KEMAL sivrilmesin derler resimleri ve yazı çıkarılır  ve gazete o şekilde basılır.

Aradan 107 yıl geçti…

Bugün de kimileri M. KEMAL adını söylemeden Çanakkale Savaşını anlatıyor!

Peki M. KEMAL , Çanakkale'de insanları kıskandıracak kadar neyi başarmıştı...

Savaş başladığında “sürgündeydi”; Sofya'da Kurmay Yarbay'dı…

Osmanlı'nın savaşa katıldığını öğrenince görev almak için hemen temaslara başladı.

Tarih: 20 Ocak 1915.

Görev emrini aldı; yeni kurulmakta olan 19. Piyade Fırka (tümen) Kumandanlığına getirildi.

3. Kolordu'ya malzeme taşıyan küçük bir gemiyle Tekirdağ'a geldi. Emrinde üç alay vardı; Türklerden oluşan 57. Alay ile Araplardan oluşan 72. ve 77. alaylar. Arap askerler yeterli eğitimden yoksundu. Askerlerini savaşa hazır hale getirmek için kısa zamanı vardı. Düşman yaklaşıyordu…

İngiliz-Fransız ortak deniz kuvvetleri boğazları geçerek Rusya'ya ulaşmak istiyordu. 19 Şubat'ta ilk denemeyi yaptılar. Başarısız oldular. Tekrarlayacakları kesindi.

M. KEMAL askerleriyle birlikte 22 Şubatta Çanakkale'ye doğru yola çıktı…

İngiliz-Fransız gemileri 25 Şubat ve 18 Mart'ta Boğazı geçmeyi yine başaramadılar. Donanmanın geçişini sağlayacak büyük bir deniz ve kara harekatı başlatmak amacıyla General Sir Ian Hamilton kumandasında Akdeniz Seferi Kuvvetlerini kurdular.

Osmanlı da, Çanakkale Boğazı ve Gelibolu Yarımadası'nın savunulması amacıyla 25 Mart'ta Alman General Otto Liman von Sanders komutasında 5. Ordu'yu kurdu.

Alman Sanders teftiş ettiği Gelibolu'daki savunmaları yetersiz buldu. Sahillerde hafif uyarı kuvvetleri bırakıp daha büyük kuvvetlerin Bolayır'da konuşlanmasını istedi.

M. KEMAL bu stratejiye karşı çıktı, kumsaldaki savunmaları güçlü tutmak gerektiğini belirtti. İşin özünde Çanakkale Savaşının Alman komutanların eline bırakılmasına da karşıydı. Enver Paşa'ya bir mektup yazarak, Alman komutanların Osmanlı ülkesini ve askerlerini tanımadığını belirterek komutayı almasını rica etti. Israrları boşa gitti.

Bu arada Sanders, 57. Alay'ın yerini de değiştirmek istedi ama M. KEMAL , çıkartmanın yapılacağı yere en yakın noktalardan biri olacağını düşündüğü Bigalı Köyü‘nde kalmak istedi.

İngiliz General Hamilton, asıl çıkarmalar dışında göstermelik çıkarmalar yaparak 5. Ordu'yu kandırmak isteyecekti.

Tarih: 25 Nisan 1915...

Fransızlar Anadolu Yakası'ndaki Kumkale'ye şaşırtma saldırısı düzenledi. İngilizler Gelibolu'nun güney ucundaki İlyas Baba Burnu'na saldırırken, 30 bin 50 kişilik Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu/Anzaklar, Arıburnu ve Kabatepe arasındaki kumsala çıkarma yaptı. Amaçları Arıburnu'ndan yarımadayı ikiye bölmekti.

Yarımada işgal ediliyor ve Alman General Sanders, Bolayır'dan kıpırdamıyordu. İşgali duyan M. KEMAL birliklerini alarma geçirdi. Taarruz için emir bekliyordu. Saat 06.30 olmuştu ve Alman Sanders'ten cevap yoktu.

Fazla bekleyemedi; düşmanın Arıburnu bölgesine yerleşmesine meydan vermemek gerekiyordu. Tarihin akşını değiştirecek kararı verdi. Bir süvari bölüğü, bir sıhhiye bölüğü ve bir dağ bataryasıyla takviye ettiği 57. Alay'a taarruz emri verdi.

Kuşkusuz,

Böyle bir inisiyatifi almanın ağır yükü vardı; suçlu görülerek mesleğinden uzaklaştırılabilir, hatta idam edilebilirdi.

Bunları düşünmedi bile tehlike her türlü kaygıdan önemliydi…

57. Piyade Alayı, Conkbayırı doğrultusuna ilerlerken M. KEMAL , durumu yakından incelemek amacıyla yanına emir subayını ve birkaç atlı muhafız erini alarak Conkbayırı'na gitti.

Avusturyalılar sahilde iki sırtı ele geçirmişti. Hedeflerinde Topçular sırtı vardı. Aksilik, Türk askeri de çekiliyordu.

M. KEMAL , çekilmekte olan askerlerin önüne geçti; neden çekiliyorsunuz? diye sordu. Cephanemiz kalmadı dediler.

M. KEMAL Düşmandan kaçılmaz! Düşmanla savaşılır! Cephaneniz yoksa süngünüz var!.. diyerek askerlere süngülerini taktırdı ve mevziye yatmalarını emretti. Zaman kazanmak istiyordu. Yüksek sesle süngü taktırması üzerine Teğmen Tulloch, Türk subayının askerlerini ateş etmeye hazırladığını sanarak durdu...

Bu duraklama savaşın kaderini değiştirdi...

M. KEMAL ilk psikolojik savaşı kazandı. Ve ardından, 57. Piyade Alayı'na emrini verdi:

ATATÜRK, o tarihi emrini verir "BEN, SİZE TAARRUZ  ETMEYİ EMREDETMİYORUM ÖLMEYİ EMREDİYORUM ."

İngilizlerin Arıburnu'na çıkardığı kuvveti 15 bindi. M. KEMAL 'in emrindeki asker sayısı ise 5 bin. Buna rağmen düşmanı sahile kadar sürüp Conkbayırı'nı ele geçirdi.

27 Nisan günü Enver Paşa M. KEMAL' e yardım etmesi için bir Alman Binbaşı gönderdi. M. KEMAL bunu kendine yapılmış bir hakaret olarak değerlendirdi ve Alman Binbaşıyı hemen başından uzaklaştırdı.

İngilizler ve Fransızlar ın yeni planları, Anzak askerlerinin Conkbayırı'nı alması ve Bomba Sırtını zapt etmesiydi. Bu arada 20 bin askerden oluşan iki tümen de Suvla‘ya çıkacaktı.

Harekat 6-7 Ağustos gecesi başladı...

Alman Sanders Bolayır'daki 7. ve 12. tümene Suvla Koyu'na hareket emrini verdi. Albay Fevzi'nin (Çakmak) birliklerinin toplanması ve intikali vakit aldı. Keza albay, birliklerin yorgun olduğunu savunarak taarruzun ertesi gün yapılmasını istedi. Sanders emrine uymadığı için Albay Fevzi'yi azlederek yerine M. KEMAL 'i tayin etti.

O artık Kurmay Albay'dı…

16. Kolordu, 9. Tümen ve Alman Yarbay Willmer'in komutasındaki üç taburdan oluşan Anafartalar Grubu‘nun komutanıydı. Göreve gelir gelmez 6 taburluk ana kuvvetine taarruz emri verdi; Mehmetçik süngüleri takılı sessizce hareket ederek düşmanı ileri mevzilerinde gafil avladı. İngilizler geri çekildi.

17 bin Mehmetçik'in ve 25 bin İngiliz'in öldüğü bu cephe savaşıyla ilgili resmi İngiliz tarihi şöyle yazacaktı; Türk karşı taarruzunun planı, hayranlık vericiydi...

Bu arada M. KEMAL 'in savaşa bizzat katılımı askerlerine bireysel cesaret konusunda örnek oldu.

Öyle ki…

M. KEMAL, cebinde bulunan saati sayesinde ölümden döndü; mermi saate saplanmıştı. Bu saatini, hatıra olarak Sanders'e hediye etti...

M. KEMAL, düşmanın bir ileri adım atmasına izin vermedi. Siperlerinden çıkamıyorlardı. General Hamilton'u görevden aldılar; yerine General Charles Monro atandı. Cephede yaptığı incelemelerin ardından Monro, 3 Kasım 1915'te İngiliz Yüksek Savunma Konseyi'ne görüşünü, “Gelibolu tahliye edilmelidir” şeklinde bildirdi.

Osmanlı cephesinde de görev değişikliği vardı…

Takdir belgelerine, madalyalara boğulan M. KEMAL Çanakkale'den ayrılmak zorunda kaldı.

Sebebi kıskançlık idi…

Enver Paşa, 26 Ekim 1915'te gönderdiği emriyle M. KEMAL' i, Anafartalar Grubu içinde bir ast birlik komutanlığına atadı! Bu M. KEMAL' in adeta cezalandırılması demekti. Onur kırıcı durumu elbette kabul edemezdi; istifa etti.

Sanders araya girdi. İstifasını geri aldırtıp bir aylık hava değişimiyle İstanbul'a gitmesini sağladı.

M. KEMAL, 10 Aralık 1915'te Anafartalar Grubu Komutanlığı'nı Fevzi (Çakmak)'a bırakarak Çanakkale'deki savaştan ayrıldı.

10 gün sonra da İngilizler Çanakkale'den çekildi…

Böylece 8,5 ay süren Çanakkale muharebeleri son buldu.

M. KEMAL, düşmanın rahatça Çanakkale'den tahliye olmasını eleştirdi. Belki de bu nedenle görevden uzaklaşması sağlanmıştı, kim bilir!..M. KEMAL'in Çanakkale deki başarısının sırrı neydi? Kuşkusuz zeki ve gerçekçiydi, kendini geliştirmesini bildi. Savaşta galip gelmenin zeka, mantık ve akıl gibi unsurlar la birlikte kişisel becerilerin de önemli olduğunu kavradı. Entelektüel gelişimini sürdürdü kitap ve gazeteyi elinden düşürmedi. Uzatmayalım işin aslı ÇANAKKALE Zaferi asla tesadüfi değildi...