Gestasyonel diyabet, gebelikte ortaya çıkan ya da gebelik öncesinde var olduğu halde ilk defa gebelik döneminde teşhis edilen bir diyabet türüdür. Medical Park Ordu Hastanesi Kadın Sağlığı ve Hastalıkları kliniğinde görevli Op. Dr. Sema Ağar Sezgin, gestasyonel diyabet sorunu yaşayan anne adaylarının, gebelik boyunca tedavileri ile ilgili sorularımızı cevapladı.

Gebelik Diyabeti nedir?

Önceden diyabet sorunu olmayan ancak gebelik döneminin ikinci trimester ve sonrasındaki dönemde ortaya çıkmasına gestasyonel diyabet (gebelik şekeri) adı verildiğini söyleyen Op. Dr. Sema Ağar Sezgin, “Gebelikte fetusun gelişmesini sağlamaya yönelik olarak glikoz metabolizmasında önemli değişiklikler meydana gelir. Plasentadan salgılanan bazı hormonlar gebelikte insülinin kan şekerini düşürücü etkisini frenler. Böylece gebelikte şeker seviyesinde yükselme eğilimi ortaya çıkar. Bu eğilim bazen patolojik boyutlara ulaşabilir. Bu hormonun en etkili olduğu 24. gebelik haftasından itibaren anne adayı diyabetik hale gelebilir. Gebelik şekeri anne adaylarının yaklaşık yüzde 5'inde ortaya çıkar. Gebelikle beraber görülen şeker hastalıklarının yüzde 90'ı gestasyonel diyabet özelliklerini taşır.

Gebelik Diyabeti tanısı nasıl konulur?

Gebeliğin 24-28’inci haftaları arasında yapılan; "Oral Glukoz Tolerans" (OGTT)  şeker yükleme testi ile tanı konabildiğini belirten Op. Dr. Sema Ağar Sezgin, “Uygulaması oldukça kolay olan bu test için açlık kanı alınması yeterlidir. Alınan bu kanda ‘açlık kan şekeri’ denilen ve kişinin açken kanında bulunan şeker miktarına bakılır. Daha sonra 50 gram glukoz içeren su içilir ve 1 saat beklendikten sonra tekrar kan alınır. Şeker yüklemesinden sonra birinci saatte kandaki şeker miktarı; 140 -180 mg/dl'nin arasında ise 8-14 saatlik açlık sonrası tekrar 100 gr glukoz (şeker) yüklemesi yapılır ve tekrar sonuçlara bakılır. Riskli gebelere ise ilk aşamada 75 gr glukoz (şeker) yüklemesi yapılır ve 3 saat beklenir.

Kimler daha fazla risk grubundadır?

Aşağıda belirttiğim durumlar risk artırıcı hususlar olarak karşımıza çıkmaktadır:

·         Şişmanlık

·         Önceki gebeliklerde diyabet öyküsü

·         Daha önceden iri bebek (makrozomik fetus) doğurmuş olmak

·         Önceki gebeliklerde doğumsal anomalili bebek dünyaya getirmiş olmak

·         Nedeni bilinmeden ölü doğum yapmış olmak

·         35 yaş üstündeki hamileler

·         Ailede diyabet veya yüksek tansiyon bulunması

·         Açlık kan şekerinin 105 mg/dl'nin, tokluk şekerinin 120 mg/dl'nin üzerinde olmasıPolikistik over sendromu olması

Gebelik diyabetinin anne sağlığı üzerine olumsuz etkileri nelerdir?

Anne adaylarının karşılaşacağı başlıca sorunlar;

·         Ani düşük riski,

·         Hiperglisemi,

·         Hipoglisemi,

·         Sezeryan doğum zorunluluğu,

·         gebelik zehirlenmesi (Preeklampsi ),

·         İdrar yolu enfeksiyonu,

·         Doğum sonrası kanama,

·         Doğum sonrası doku enfeksiyonudur.

Gebelik diyabetinin bebek sağlığı üzerine olumsuz etkilerini öğrenebilir miyiz?

Bebeklerde karşılaşılabilecek sorunlar ise;

·         Konjenital anmali,

·         Gelişme geriliği,

·         Bebeğin suyunun fazla veya az olması,

·         Erken doğum ,

·         İri bebek,

·         Doğum travması,

·         Anne karnında bebek ölümleri,

·         Doğum sonrası solunum sıkıntısı,

·         Doğum sonrası sarılıktır.

Tanı konulması sonrasındaki tedavi süreci hakkında nelerin bilinmesi gereklidir?

Gebelik diyabeti gelişen hastaların yüzde 15-20'sinde insülin tedavisine ihtiyaç duyulurken hastaların büyük bir kısmında bir diyet uzmanı ile beraber düzenlenen diyet ve egzersiz yeterli olmaktadır. GDM hastasının beslenmesi ise 3 ana, 3 ara öğün şeklinde yani ‘az az ve sık sık’ olmalıdır. Tanı konulduktan sonra izleme alınan gebelerde hedef; açlık kan şekerinin 95 mg/dl altında, yemeklerden bir saat sonraki tokluk (postprandiyel) kan şekerinin ise 140mg/dl altında tutulmasıdır. Glukoz seviyesi izlemleri haftalık veya iki haftada bir yapılabilir. Tanısı yeni konmuş hastaların diyetleri düzenlendikten sonra ilk kontrolleri diyete başladıktan bir veya iki hafta sonra olabilir. Tokluk kan şekerinde istenilen sonuca ulaşılamazsa Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları uzmanı kontrolünde insülin başlanabilir.

“Hayat tarzında değişiklik yapmak önemli”

Gebelik izlemlerinin 32’inci haftadan sonra sıklaşması gerektiğinin altını çizen Op. Dr. Sema Ağar Sezgin, “Gestasyonel diyabetli annelerin bebekleri iri fetus (makrozomi) ve geç akciğer gelişimi nedeniyle son haftalarda dikkatle gözlenmelidir. Gestasyonel diyabetli annelerde doğum sonrası insülinle tedavi ihtiyacı genellikle ortadan kalkar. Ancak bu hastaların yaşamlarının ilerleyen döneminde diyabet olma riskleri artmaktadır. Bu nedenle doğumdan 6 hafta sonra 75 gramlık glukoz yüklemesi yapılmalıdır. 75 gram glukoz yükleme testinin normal çıkması halinde bu test üç yıllık aralarla tekrarlanmalıdır. Gebeliklerinde GDM tanısı alan hastalar; hayat tarzlarında değişiklik yapmalı, insülin direncini azaltmak için ideal kilolarına inmeli, sigara içmemeli, dengeli beslenmeli ve egzersiz yapmalıdırlar.” diye konuştu.