Kadınların en çok merak ettiği konular arasında menopoz geliyor. Kulaktan dolma bilgiler ise bu dönemi kâbus haline getirebiliyor. Medical Park Ordu Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Derya Kaptı, “Menopoz doğal bir süreç. Belirtileri kişiye göre değişebilir. Tedavi sayesinde kadınlar bu dönemi daha rahat atlatıyor” dedi.

Doğal bir süreç olan menopoz, 12 ay boyunca adet görülmediğinde ortaya çıkan sonrasında ise adet görmenin ve doğurganlığın kalıcı olarak sona erdiği döneme girilmesidir. Ancak bu dönem süresince yaşanan hormonal değişimler, özellikle östrojen hormonu seviyesinin düşmesi bazı fiziksel ve duygusal belirtilere yol açar. Menopoz görülme yaşı, kalıtım ve ırka bağlı olarak 40-50 arası normal kabul edilir ancak kişiye bağlı olarak bu yaş aralığından daha erken veya geç de olabilir.

Menopozun belirtileri nelerdir?

Adet düzensizliği: Menopoz bir anda ortaya çıkmaz, yavaş yavaş ilerleyen bir süreçtir. 40’lı yaşlarda yumurtalıkların daha az östrojen ve progesteron (adeti düzenleyen hormonlar) üretmesiyle adet dönemleri düzensizleşmeye başlar. Bu süreçte adet görme düzensizleşmesine rağmen yumurtlama devam edebilir. Adetlerin normalden seyrek veya sık olması, kanama miktarının fazla veya az olması bu dönemde görülen hormonal dengesizlik nedeniyledir. Perimenopoz denilen bu zaman dilimi genellikle 5-6 yıl kadar sürer ve gebelikten korunulmaz ise istenmeyen gebeliklere de yol açabilir. Adet düzensizliği ile başlayan sürecin en belirgin fiziksel etkisi vücudu saran sıcak basması hissidir.

Sıcak Basması: Menopoza bağlı olarak ortaya çıkan, başta yüz ve vücudun üst kısmı olmak üzere vücut genelini etkisi altına alan sıcak dalgasıdır. Sıcak basmasıyla birlikte yüzde ve göğüs bölgesinde kızarıklık oluşabilir. Bu sıcaklık dalgaları genellikle aniden ortaya çıkar ve geçicidir. Şiddeti kişiden kişiye değişebilir. Menopozun en sık olarak görülen belirtileri arasında yer alan sıcak basması vücudun menopoz yaklaştıkça düşen östrojen hormonu seviyesine verdiği tepkidir. Her kadında görülmemekle birlikte menopoz dönemindeki kadınların yüzde 60-70’i çeşitli derecelerde sıcak basması yaşadıklarını belirtmektedir. Sıcak basmasının seviyesi östrojen hormonu seviyesinin ne kadar hızlı düştüğüne bağlı olarak değişir.

Gece Terlemeleri: Menopoz döneminde yaşanan gece terlemeleri uyku sırasında şiddetli sıcak basmasıyla birlikte görülen yoğun terleme olarak tanımlanabilir. “Uyku hiperhidrozu” olarak adlandırılan terlemenin derecesi hafiften başlayarak yoğun ve şiddetli terlemeye kadar değişebilmektedir. Menopoz dönemindeki pek çok kadın gece terlemeleri nedeniyle uyku problemleri yaşadıklarını ve buna bağlı olarak stresin arttığını söylemektedir. Menopoz döneminde yaşanan gece terlemeleri normal olarak kabul edilir ve yaygın olarak görülen menopoz belirtileri arasındadır. Ancak gece terlemesi başka bir sağlık sorununun belirtisi de olabilir. Bu nedenle doktorunuzu yaşadığınız gece terlemeleri konusunda bilgilendirerek nedenini kesinleştirmeniz önemlidir.

Vajina Kuruluğu: Perimenopoz döneminde azalan östrojen hormonu vajinal bölgede, bu bölgeyi nemli tutan sıvının azalmasına neden olabilir. Kuruluğa bağlı olarak yine vajinal bölgede kaşıntı ve tahriş oluşabilir. Bu dönemde yaşanan cinsel ilişkilerde kuruluğa bağlı ağrı ve tahriş sık görülmektedir.

Halsizlik: Sürekli yorgunluk hali ve halsizlik menopozun belirtileri arasındadır. Halsizliğe ilgisizlik, sinirlilik hali ve konsantrasyon eksikliği eşlik edebilir. Bazı günler halsizlik ve enerji eksikliği aniden bastırabilir ve kişinin o anda yaptığı aktiviteyi yarıda kesmesine neden olabilir. Bu dönemde yaşanan halsizlik hormonların hücre seviyesinde enerji kullanımını ayarlayamaması nedeniyle oluşmaktadır. Bu durum günlük hayatı, ilişkileri ve yaşam kalitesini etkileyecek kadar şiddetli yaşanabilir.

Duygusal Dalgalanmalar: Menopoz döneminde yaşanan duygusal dalgalanmalar oldukça yaygındır ancak bu durumla başa çıkmak zor olabilir. Duygusal dalgalanma yaşayan kadın bir an için oldukça neşeliyken bir anda üzgün bir ruh haline bürünebilir. Bu dalgalanmalar genellikle aniden ortaya çıkar ve yoğundur. Ancak menopoz döneminde bulunan her kadının bu ani duygu değişimlerini yaşadığını söylemek doğru olmaz.

Kilo Alma: Menopoz dönemindeki hormon dengesizliklerine bağlı olarak bel çevresi başta olmak üzere genel olarak kilo artabilir. Bu durum östrojenin azalması nedeniyle vücudun daha fazla yağ depolamasından ve metabolizmanın yavaşlamasından kaynaklanmaktadır. Bu dönemde düzenli egzersiz yapmak ve daha az kalori almak sizi kilo almaktan koruyabilir.

Saç Dökülmesi: Saçların dökülmesi veya zayıflaması menopozun gözle görülen belirtileri arasındadır. Menopoz döneminde saçların zayıflamasının başlıca nedeni saçın uzaması için saç köklerinin ihtiyaç duyduğu östrojen seviyesindeki azalmadır. Bu dönemde saçlar normalden daha fazla dökülebilir, daha kuru ve kırılgan olabilir.

Konsantrasyon Sorunları: Menopozun kadınlarda strese neden olan bir diğer belirtisi de konsantrasyon sorunları ve unutkanlıktır. Konsantrasyon süresinin kısalması östrojen eksikliği ve uyku düzensizliği nedeniyle stresin artmasına bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bunların dışında daha az görülen idrar kaçırma, şişkinlik ve sindirim sorunları, çarpıntı, depresyon, kaygı ve sinirlilik hali, panik bozukluk, meme ağrısı, baş ve eklem ağrıları da menopoz sürecinin problemleridir.

KEMİKLERİ VE KALBİ ETKİLİYOR

Kemik Hastalıkları (Osteoporoz): Yetersiz kalsiyum alımı, fiziksel aktivite azlığı, hormonal dengesizlik ve emilme yeteneğinin azalması nedeniyle kemiklerden kalsiyum yıkımı artar. Bu durum kemik zayıflaması ve kemik erimesine sebep olur.

Kalp ve damar hastalıkları: Östrojen düzeyini azalmasıyla birlikte kolesterol  (LDL düzeyi) artar. Aşırı kolesterol damarlarda tıkanma oluşturur. Kalp krizi ve felç riski artar.

DÜNYANIN SONU DEĞİL, TEDAVİSİ VAR

Menopoz tedavisindeki amaç, bu dönemindeki kadınlarda östrojen eksikliğine bağlı rahatsızlıkları gidermek ve kadının yaşam kalitesini arttırmaktır. Bu tedavi menopoz döneminde değerleri düşen hormonların (ilaç olarak alınıp) yerine konması şeklindedir. Son bilimsel çalışmalarda menopoz tedavisinin kişiye özgü olup, bireyselleştirmek gerektiği ortaya konulmuştur. Menopoza giren her kadına hormon tedavisi başlamak gerekmeyebilir, hatta bazılarına tedavi başlamak bile doğru değildir. Tromboembolik bir hastalık (pıhtılaşma nedeniyle damar tıkanıklığı) geçirmiş olanlara, rahim kanseri geçirmiş olanlara, karaciğer hastalığı olanlara ve meme kanseri öyküsü olanlara hormon tedavisi yapmak doğru değildir. Bunun tam tersi vazomotor semptomlar da denilen ateş basması, terleme, uykusuzluk, duygu değişikliği olanlara, vajinal sağlık için (kuruluk ve atrofinin önlenmesi) ve osteoporoz önlenmesi için kabul edilen en etkin tedavi yöntemi hormon replasman tedavisidir. Menopoz şikayetleri tedavisi için kullanılan bitkisel içerikli takviyelerin ise etkisi kanıtlanamamıştır. Hormon tedavisi yapılsın veya yapılmasın her kadının yıllık jinekolojik muayenelerini yaptırması, şikayetlerine ve muayene bulgularına göre de hekiminin gerekli önerilerde bulunması, kullanılması gerekli ilaçları belirlemesi gerekir. Bu muayenede istenecek tetkikler;

·         Smear testi

·         Mamografi

·         Kemik mineral danistesi

Bu testlerin her yıl yapılmasına bazen gerek olmayabilir. Testlerin sıklığı; hastanın geçmişine, muayene sırasındaki şikâyetlerine ve muayene bulgusuna göre hastadan hastaya değişebilir. Muayene bulguları, test sonuçları, hastanın şikâyetleri ve beklentileri de dikkate alınarak tedavi düzenlenir. Günümüzde yukarıda belirttiğim vazomotor semptomların önlenmesi, vajina sağlığının korunması ve osteoporozun önlenmesi için en etkin tedavi; hormon replasman tedavisidir. Hormon replasman tedavisi her menopozdaki kadın için aynı dozda ve sürede kullanılabilecek bir tedavi değildir. İlacın veriliş şekli, dozu, içeriği ve kulanım süresi kadından kadına değişiklik gösterir.